اداره امور اجرایی دبیرخانه شهر هوشمند

 

با رشد شهرها و افزایش نیاز شهروندان به حمل‌ونقل سریع، امن و کارآمد، استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت ناوگان شهری به یکی از ضرورت‌های مهم تبدیل شده است. شهرداری قزوین با رویکردی هوشمندانه و در راستای تحقق شهر هوشمند، پروژه‌ای جامع را با هدف ارتقای کیفیت خدمات اتوبوسرانی، کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت شهروندان اجرا کرده است.

 

پروژه هوشمندسازی اتوبوسرانی قزوین با همکاری سازمان اتوبوسرانی شهرداری قزوین و تحت نظارت معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری قزوین طراحی و اجرا شده است. این پروژه شامل سه سامانه‌ی اصلی است که به‌صورت یکپارچه عمل می‌کنند تا تجربه‌ای نوین در حمل‌ونقل عمومی ایجاد شود:

 

۱. سامانه AVL (Automatic Vehicle Location) سامانه‌ی AVL یا «موقعیت‌یاب خودکار وسایل نقلیه»، وظیفه‌ی ردیابی لحظه‌ای موقعیت اتوبوس‌ها را بر عهده دارد. با نصب GPS، مودم و سیم‌کارت روی هر اتوبوس، اطلاعات مکانی، سرعت و مسیر حرکت به‌صورت لحظه‌ای به سرور مرکزی ارسال می‌شود. این سامانه به مدیران اجازه می‌دهد تا موقعیت ناوگان را روی نقشه مشاهده کنند، محدوده‌های مجاز حرکتی (ژئو‌فنس) تعیین کنند و در صورت خروج اتوبوس از مسیر، هشدار دریافت نمایند. از سوی دیگر، شهروندان نیز می‌توانند زمان تقریبی رسیدن اتوبوس (ETA) را از طریق اپلیکیشن یا تابلوهای هوشمند ایستگاه‌ها مشاهده کنند.

 

۲. سامانه AFC (Automated Fare Collection) سامانه‌ی AFC با هدف حذف پول نقد و کارت‌های PVC قدیمی، امکان پرداخت هوشمند کرایه را برای شهروندان فراهم کرده است. پرداخت کرایه از طریق اپلیکیشن تلفن همراه، کیف پول الکترونیکی، کدهای QR یا کارت بانکی به‌صورت غیرتماسی (NFC) انجام می‌شود. این فرایند باعث تسهیل در پرداخت، افزایش سرعت سوار و پیاده شدن، کاهش هزینه‌های چاپ و نگهداری کارت‌ها، و در نهایت شفافیت مالی در سیستم اتوبوسرانی می‌شود.

 

۳. سامانه FMS (Fleet Management System) FMS یا «سامانه مدیریت ناوگان»، بخش مدیریتی و تحلیلی این پروژه است که داده‌های دو سامانه‌ی AVL و AFC را دریافت و تحلیل می‌کند. به کمک این سیستم، مدیران می‌توانند عملکرد رانندگان، میزان مصرف سوخت، تعداد مسافران، درآمد و هزینه‌ها را بررسی کرده و تخصیص بهینه‌ی اتوبوس‌ها به خطوط مختلف را انجام دهند. در واقع، این بخش «مغز متفکر» پروژه است که باعث افزایش بهره‌وری و تصمیم‌گیری دقیق‌تر در مدیریت شهری می‌شود.

 

 

توجیه فنی		توجیه اقتصادی
این پروژه مبتنی بر فناوری‌های روز دنیاست و با اتصال هم‌زمان به چند اپراتور، از پایداری بالا در انتقال داده‌ها برخوردار است. سیستم‌ها در صورت قطعی برق یا شبکه، داده‌ها را به‌صورت موقت ذخیره می‌کنند تا هیچ اطلاعاتی از بین نرود. همچنین زیرساخت‌های امنیتی در نظر گرفته شده تا حریم خصوصی شهروندان در تمام مراحل حفظ شود.		اجرای این پروژه با اعتباری معادل ۲۵ میلیارد تومان انجام شده است. با حذف کارت‌های PVC، کاهش هزینه‌های چاپ و نیروی انسانی، افزایش دقت مالی و مدیریت بهینه سوخت و ناوگان، بازگشت سرمایه در مدت کوتاهی محقق می‌شود. از سوی دیگر، شفافیت مالی، کاهش خطاهای انسانی و امکان درآمدزایی از طریق تبلیغات در اپلیکیشن یا کارت‌ها، از مزیت‌های اقتصادی قابل‌توجه آن است

 

 

نمونه‌ مشابه:

پروژه‌های مشابهی در شهرهای بزرگی مانند تهران، مشهد و اصفهان نیز اجرا شده‌اند؛ اما تفاوت اجرای این طرح در قزوین، یکپارچگی سه سامانه‌ی AVL، AFC و FMS در قالب یک زیرساخت واحد است که باعث افزایش هماهنگی، دقت و بهره‌وری سیستم می‌شود.

 

مزایای پروژه:

 

اطلاع‌رسانی دقیق زمان رسیدن اتوبوس‌ها به شهروندان  پرداخت الکترونیکی و حذف پول نقد  افزایش سرعت و نظم در جابه‌جایی مسافران  مدیریت هوشمند و متمرکز ناوگان

کاهش هزینه‌های عملیاتی و مصرف سوخت  شفافیت مالی و ثبت کامل تراکنش‌ها  بهبود تجربه سفر و افزایش رضایت شهروندان  امکان توسعه خدمات جانبی مثل تبلیغات هوشمند

 

پروژه هوشمندسازی ناوگان اتوبوسرانی قزوین، گامی مهم در مسیر تحقق «شهر هوشمند» است. این طرح با بهره‌گیری از سه سامانه‌ی AVL، AFC و FMS، توانسته است هم‌زمان به نیازهای شهروندان و مدیران شهری پاسخ دهد و الگویی موفق برای توسعه‌ی حمل‌ونقل هوشمند در دیگر شهرها باشد. در نتیجه، شهروندان سفری سریع‌تر، آسان‌تر و مطمئن‌تر را تجربه می‌کنند و مدیریت شهری نیز به داده‌هایی دقیق برای تصمیم‌گیری دست می‌یابد.